Уақып — исламдағы қайырымдылықтың ерекше түрі, ол тек осы дүниеде ғана емес, адамның өлімінен кейін де оның сауабы үзілмей жалғасатын амалдардың бірі. Уақып жасау арқылы адам қоғамға пайдалы іс жасайды, сондай-ақ өзіне ахиретте мол сауап жинайды. Бұл туралы Құранда да, хадистерде де көп айтылған. Сондықтан уақып жасау әрбір мұсылман үшін үлкен сауап, әрі Алла жолында жасалған абзал амал болып табылады.
Уақып сөзі араб тілінен аударғанда «тұрақты түрде пайдалану» деген мағынаға келеді. Яғни, уақып жасау — бұл адамның өз мүлкін немесе белгілі бір ресурсты Алла жолында тұрақты пайдалануға беруі. Мысалы, жер учаскесін, үйін, суды немесе басқа да материалдық ресурстарды қоғам игілігі үшін тұрақты түрде қолданысқа беріп, оларды ұрпақтан-ұрпаққа жететіндей етіп ұйымдастыру.
Уақып жасаған адамның жасаған ісі қоғамға ұзақ уақыт бойы пайдалы болады. Бұл қайырымдылықтың ерекше түрі болып табылады, өйткені адамның өлімінен кейін де оның игілікті ісі жалғасады.
Уақып жасаған адамның сауабы тек өмірінде ғана емес, өлімінен кейін де жалғасады. Пайғамбарымыз (с.а.с.) хадисінде: «Кімде-кім Алла жолында уақып жасаса, оның жасаған ісінің сауабы өлімінен кейін де тоқтамайды, ол Алла тарапынан үнемі сауап алады», — деген. Бұл дегеніміз, адамның жасаған әрбір уақыпы пайдаланылған сайын, оның сауабы да арта береді.
Уақып жасаудың сауабы, басқа қайырымдылық амалдарымен салыстырғанда, ерекше. Алла Тағала Құранда қайырымдылық туралы айтқанда, оның жан-жақтылығын және адамзатқа пайдалы болуын атап өткен. Уақып жасау, өз кезегінде, адамдарға білім беру, медициналық көмек көрсету, әлеуметтік жағдайы төмен адамдарға көмек беру секілді қоғамдық мәселелерді шешуге бағытталған үлкен шара болып табылады.
Уақыптың сауабы — ол адамға тек дүниеде ғана емес, ақыретте де пайда әкеледі. Себебі мұндай амалдар Алланың разылығына себеп болады және адамды мәңгілік құтқаруға бағытталған.
Уақып қоғамға пайда әкелетін мүлікті немесе қызметті тұрақты түрде ұсыну болып табылады. Бұл амал қоғамдағы мұқтаж адамдарға көмек көрсетеді. Мысалы, уақып ретінде жасалған білім беру мекемелері, медициналық орталықтар, құдықтар, кітапханалар, балалар үйлері секілді жобалар ұзақ уақыт бойы адамдарға қызмет етеді. Олар тек бір адамға емес, мыңдаған, тіпті миллиондаған адамдарға пайда әкелуі мүмкін.
Мұндай қайырымдылықтар қоғамдағы әлеуметтік теңсіздікті азайтып, халықтың жағдайын жақсартуға бағытталған. Сонымен қатар, адамзат арасында ынтымақ, бірлік және сүйіспеншілік қалыптасады.
Уақып жасаған адам өзінің өмірінде не болмаса кейінгі ұрпақтары арқылы сауап жинай алады. Осылайша, уақып тек бүгінгі күнде емес, болашақта да сауап әкеледі. Құранда Алла Тағала: «Сендер не нәрсе уақып етсеңдер, Алла ол үшін ең жақсы сауапты береді», — деген аят бар. Бұл уақып жасаушыға Алланың сыйы болып табылады, өйткені ол оның қарым-қатынастарын өзгертеді. Алла жолында жасалған әрбір жақсы іс, оның өмірінің мәнін арттырады.
Мешіттер мен медреселердің салынуы — бұл адамдардың рухани дамуы мен білім алуына бағытталған үлкен уақып түрі. Бұл орындар мыңдаған жылдар бойы мұсылмандарды біріктіріп, оларға діни білім береді.
Су — тіршілік көзі. Қазіргі таңда көптеген елдерде су тапшылығы үлкен мәселе болып табылады. Ал уақып ретінде су қоймаларын немесе құдықтарды салып, халықты таза сумен қамтамасыз ету — бұл үлкен сауап әкелетін амал.
Адамдарға медициналық көмек көрсету мақсатында салынған ауруханалар мен емханалар — бұл өмірді сақтауға бағытталған уақып түрі. Әсіресе дамушы елдерде осындай медициналық мекемелердің маңызы зор.
Білім — адамзаттың ең құнды байлығы. Уақып ретінде университеттер, мектептер немесе кітапханалар салу, білім беру ісін дамыту — бұл ұзақ уақыт бойы қоғамға қызмет ететін және сауап әкелетін амал.
Уақып жасаудың сауабы өте үлкен және оның пайдасы дүниеде де, ахиретте де сезіледі. Әрбір мұсылман уақып жасап, қоғамға пайдалы іс жасау арқылы Алланың разылығын ала алады. Уақып арқылы адамның жасаған жақсы амалдары тоқтамай, кейінгі ұрпаққа да әсер етеді. Алла жолында жасалған әрбір сауапты іс — бұл мәңгілік сауап, ол адамды жоғары дәрежеге көтереді әрі дүниеде де, ақыретте де үлкен сыйлықтарға жеткізеді. Сондықтан уақып жасау — бұл тек жеке адамның ғана емес, бүкіл қоғамның пайдасына қызмет ететін маңызды және абзал амал.
Арман Исаев
«Иманғали» орталық мешітінің наиб имамы
