Амал мерекесі — бұл қазақ халқының көктемдегі жаңару мен жаңа жылды қарсы алу мерекесі болып табылады. Ол Наурыз мейрамының алдында атап өтілетін, сондай-ақ жаңа жылдың басталуына дайындық ретінде өткізіледі.
Амал мерекесі негізінен көктемнің алғашқы күндері мен Наурыз мейрамының алдында тойланады және көбінесе көктемнің алғашқы жұлдызы шығып, табиғаттың жаңаруын білдіретін күн ретінде белгіленеді. Амал мерекесі негізінен адамдардың жамандықтардан арылып, жақсы тілектер мен ізгі ниеттермен бастау алған күн ретінде тойланады. Бұл мерекеде халықтың бір-біріне деген мейірімділігі, жақсылыққа ұмтылуы басты мәнге ие. Әсіресе, осы күні адамдар бір-бірімен амандасып, «Амал келді, Наурыз болар» деп, көктемнің келуін қуанышпен қарсы алады.
Амал мерекесі қалай тойланады?
- Үйді тазалау: Амал мерекесі келмей тұрып, көптеген адамдар үйлерін тазалап, қыстың ұзақ айларында жинақталған ескі дүниелер мен теріс энергиялардан арылуға тырысады. Бұл рәсім жаңару мен тазалықты білдіреді, әрі жаңа жылды таза көңілмен қарсы алу мақсатында жүргізіледі.
- Көрісу: Бұл мерекеде ең басты дәстүрлердің бірі — көрісу болып табылады. Көрісу барысында адамдар бір-біріне жақсы тілектер айтып, үйлеріне барып көріседі. Әсіресе, жастар үлкендерге сәлемдесіп, сыйлықтар береді.
- Жақсы тілектер мен баталар: Бұл күннің басты ерекшелігі — бір-біріне жақсы тілектер мен бата беру. Адамдар бір-біріне «жаңа жыл құтты болсын», «аман-есен болыңдар», «жақсы өмір сүріңдер» деген сияқты ізгі тілектер айтып, жаңа кезеңді жақсы көңіл күймен бастауға тырысады.
- Наурыз көже дайындау: Бұл күні арнайы наурыз көже дайындалады. Наурыз көже тек Наурыз мейрамында ғана емес, Амал мерекесінде де әзірленіп, адамға көктемнің келуімен бірге қуаныш пен бірлік сезімін ұялатады. Наурыз көжені үлкендер мен жастар бірлесе отырып пісіріп, кейін оны туған-туысқандар мен көршілер арасында таратуды әдетке айналдырған.
- Ұлттық ойындар мен көңілді кештер: Амал мерекесі кезінде ұлттық ойындар (арқан тартыс, асық ату, көкпар және т.б.) ұйымдастырылады. Бұл ойындар жастар арасында сергектік пен денсаулықты нығайтуға, сондай-ақ достықты күшейтуге мүмкіндік береді.
- Құттықтаулар мен дастарқан: Амал мерекесінің келуімен дастарқан жайылып, барлық адамға түрлі тағамдар ұсынылады. Бұл — байлықтың, молшылықтың белгісі. Сондай-ақ, бұл күні туған-туысқандар мен достар бір-бірін құттықтап, астан дәм татып, бір-біріне сый-сияпаттар табыстайды.
- Қыздардың жүзік тастау рәсімі: Амал мерекесіне арнап, кейбір ауылдарда қыздар арнайы жүзік тастау дәстүрін орындап, болашаққа деген үміттерін білдіреді.
Амал мерекесінің негізгі ерекшелігі — бұл жаңа жылға дайындық, тазалық, жақсы тілектер мен үміттермен байланысты болғандықтан, ол адамдар арасындағы қарым-қатынасты нығайтуға, өткен қиындықтардан арылуға және көктемнің жаңаруын тойлауға бағытталған.
Нұркен Мағриденұлы
